ناخالصی الماس اسرار تشکیل قاره ها را آشکار می کند

دانشمندان با بررسی ناخالصیهای موجود در الماسهای سرالئون شرایط زمین شناسی و تشکیل قارهها در این منطقه را در ۲٫۵ میلیارد سال گذشته بازسازی کردند.

به گزارش علمی‌ها و به نقل از تک تایمز، ناخالصی الماس نوعی نقص به حساب آمده و ارزش آن را در جواهرات کم میکند اما برای دانشمندان، این نقص کوچک باارزش است.

از آنجایی که الماس در گوشته زمین تشکیل میشود، دانههای کوچک مواد معدنی در داخل این سنگهای زیبا به دام میافتند. این مواد معدنی به دام افتاده در تجارت طلا و جواهرات به عنوان ناخالصی در نظر گرفته می شوند، اما دانشمندان با تجزیه و تحلیل این ناخالصیها در مورد شرایط محیطی سنگها هنگام تشکیل چیزهای زیادی یاد میگیرند.

کارن اسمیت (Karen Smit) از موسسه گوهرشناسی آمریکا و سرپرست این مطالعه میگوید: ما راهی برای پیدا کردن آثار گوگرد از آتشفشانهای قدیمی پیدا کردهایم که راه به گوشته و در نهایت به درون الماسها پیدا کردهاند و شواهدی در مورد فرآیند تشکیل قارهها ارائه میدهند.

حدود ۱۵۰ تا ۲۰۰ کیلومتری زیر سطح زمین ساختارهایی به نام زبانههای گوشته (mantle keels) وجود دارد که پوسته قاره ها را تثبیت کرده است. این کوههای شناور با سرد و سفت شدن در زیر پوسته قارهها موجب تثبیت پوستهها شده و از آنها در برابر فعالیتهای مخرب تکتونیکی محافظت میکنند.

زبانههای گوشته توسط فرورانش تشکیل میشوند، فرآیندی که در آن دو پوسته به سمت یکدیگر حرکت کرده و یکی از پوسته‌ها به زیر پوسته دیگر می‌رود. در طرف مقابل سایر نظریهها میگویند این زبانههای گوشته حاصل خروج ماگمای داغ از عمق سیاره هستند.

استیو شیری (Steve Shirey) از موسسه علوم کارنگی و یکی از همکاران این مطالعه میگوید: تشخیص چگونگی شکل گیری زبانههای گوشته بخش مهمی از چیدمان تاریخ قارهها و یادگیری درباره بقای آنها است.

خوشبختانه الماس میتواند به این پرسش پاسخ دهد زیرا این سنگهای درخشان در این زبانههای گوشته شکل میگیرند. با مطالعه دانههای معدنی که در داخل برخی الماس ها وجود دارد دانشمندان می توانند ماهیت و منشاء زبانههای گوشته را که الماس از آن میآید، را کشف کنند.

برای این مقاله که در مجله علوم منتشر شده است، تیم مطالعاتی مواد معدنی غنی از گوگرد را از درون الماس‌هایی که از سیرالئون آورده شده بودند آنالیز کردند و دریافتند که دو رویداد فرورانش در تاریخ این منطقه رخ داده است. آنها به این دلیل به این نتیجه رسیدند که شیمی دانههای موجود در الماس مربوط به ۲٫۵ میلیارد سال پیش در سطح زمین بوده است حتی قبل از اینکه اکسیژن در جو به وجود آید. بنابراین گوگرد موجود در دانههای الماس‌ ابتدا بر روی سطح زمین بوده و سپس با پدیده فرورانش خود را به گوشته رسانده است.

الماس‌های استخراج شده در بوتسوانا (Botswana) نیز شواهد مشابهی را نشان دادند، اما در الماس‌های شمال کانادا چنین چیزی دیده نشد. محققان می‌گویند زبانههای گوشته در منطقه کانادا ممکن است با فرآیند متفاوتی تشکیل شده باشد که شامل مواد سطحی نبوده است. اسمیت میگوید: کار ما نشان می‌دهد که وجود سولفید در الماس‌ها ابزار قدرتمندی برای بررسی روند تشکیل قاره‌ها است.

بیشتر بخوانید: یک کوادریلیون تن الماس در زمین وجود دارد