بوتسوانا سرزمین مادری و منشأ انسانهای امروزی
یک مطالعه جدید نشان می‌دهد که نخستین اجداد انسانهای امروزی (Homo sapiens sapiens) از بوتسوانا در آفریقا منشأ گرفته و پس از ۷۰ هزار سال از آنجا شروع به مهاجرت کرده‌اند.
به گزارش علمی‌ها و به نقل از Sciencedaily، نویسندگان این مقاله پیشنهاد می‌کنند که تغییرات آب و هوایی آفریقا اولین کاوش‌های انسانی را آغاز کرده که باعث تنوع ژنتیکی، قومی و فرهنگی انسان‌ها شده است. این مطالعه پنجره‌ای را به ۱۰۰ هزار سال اول تاریخچه بشر امروزی باز می‌کند.
پرفسور ونسا هیز (Vanessa Hayes) سرپرست این مطاله از موسسه تحقیقات پزشکی گاروان (Garvan) و دانشگاه سیدنی می‌گوید: مدتی است که مشخص شده انسانهای هوشمند امروزی اولین بار ۲۰۰ هزار سال پیش در آفریقا ظاهر شدند. اما آنچه که مدتها مورد بحث بوده محل دقیق این ظهور و پراکندگی نخستین اجداد انسانهای امروزی است.
دی‌ان‌ای میتوکندریایی (Mitochondrial DNA) مانند کپسول زمانی عمل کرده و در طول نسل‌ها به آرامی تغییر می‌کند. مقایسه کدهای کامل دی‌ان‌ای یا میتوژنوم (Mitogenome) افراد مختلف، اطلاعاتی درباره ارتباط خویشاوندی آنها ارائه می‌دهد.
پروفسور هیز و همکارانش در این مطالعه نمونه‌های خونی از اولین میتوژنوم‌های انسان امروزی را برای ایجاد یک فهرست کامل اصل و نسب با نام L0 جمع آوری کردند. ریانا بورنمن (Riana Bornman) یکی از اعظای این مطالعه از دانشگاه پرتوریا می‌گوید: این کار بدون کمک‌های سخاوتمندانه جوامع محلی و شرکت‌کنندگان مطالعه در نامیبیا و آفریقای جنوبی امکان‌پذیر نبود، که به ما اجازه دادند تا زیرشاخه‌های کمیاب و جدید L0 را کشف کنیم.
دکتر اوا چان (Eva Chan) از موسسه تحقیقات پزشکی گاروان، که تحلیل‌های تبارزایش (Phylogenetics) را رهبری کرده می‌گوید: ما ۱۹۸ میتوژنوم جدید و نادر را به پایگاه داده فعلی نخستین جمعیت شناخته شده بشر امروزی، یعنی نسب L0 اضافه کردیم. این به ما امکان می‌دهد تا اولیه‌ترین شاخه‌های اجدادی خود را در درخت تکاملی بهتر از گذشته اصلاح کنیم.
بیشتر بخوانید: کشف ردپای ۱۵۶۰۰ ساله انسان در شیلی
دانشمندان با تلفیق جدول زمانی نسب L0 با توزیع‌های زبان شناسی، فرهنگی و جغرافیایی زیرشاخه‌های مختلف، کشف کردند که ۲۰۰ هزار سال پیش، اولین نسخه انسان امروزی یعنی Homo sapiens sapiens در خانه اجدادی در جنوب حوضه رودخانه بزرگ زامبیزی (Zambezi River) پدیدار شده است. منطقه‌ای که شمال بوتسوانا (Botswana)، از نامیبیا تا غرب و زیمبابوه تا شرق را دربر می‌گیرید.
وطنی کاملاً مناسب برای پیشرفت زندگی
دکتر اندی مور (Andy Moore) زمین شناس دانشگاه رودز با بررسی شواهد زمین شناسی، باستان شناسی و فسیلی کشف کرد که منطقه‌ای که اولین اجداد انسان در آن زندگی می‌کردند زمانی بزرگترین سیستم دریاچه‌ای آفریقا، با نام دریاچه ماکگادیکگادی (Lake Makgadikgadi) را داشته است که اکنون یک شوره‌زار پهناور است.
دکتر مور می‌گوید: پیش از ظهور انسان امروزی این دریاچه به دلیل حرکت صفحات تکتونیکی در حال بسته شدن بود. این امر می‌توانست یک تالاب وسیع در آن منطقه ایجاد کند، که به عنوان یکی از سازنده‌ترین اکوسیستم‌ها برای حفظ زندگی شناخته می‌شود.
اولین مهاجرت انسانهای امروزی
جدول زمانی تکاملی این محققان نشان می‌دهد که اکوسیستم تالاب باستانی یک محیط زیست پایدار برای نخستین اجداد انسانهای امروزی فراهم نموده و باعث رونق ۷۰ هزار ساله شده است. پروفسور هیز می‌گوید: ما واگرایی ژنتیکی قابل توجهی را در اولین زیرشاخه‌های مادری انسان مشاهده کردیم، این نشان می‌دهد که اجداد ما بین ۱۱۰ تا ۱۳۰ هزار سال پیش از وطن خود مهاجرت کرده‌اند. اولین مهاجران به شمال شرق حرکت کرده و به دنبال آنها موج دوم مهاجران به جنوب غربی سفر کردند. یک سوم جمعیت نیز تا امروز در وطن خود باقی مانده‌اند.
برخلاف مهاجران شمال غرب، کاشفان جنوب غرب شکوفا شده و رشد پایدار جمعیت را تجربه کردند. دانشمندان اعتقاد دارند که موفقیت این مهاجرت به احتمال زیاد در نتیجه سازگاری با غذاهای دریایی بوده است، این نظریه توسط شواهد باستان شناسی گسترده در امتداد سواحل جنوبی نوک آفریقا تایید می‌شود.
اثرات اقلیمی
برای بررسی اینکه چه چیزی در این مهاجرت‌ها نقش داشته است، پروفسور اکسل تیمرمن (Axel Timmermann) نویسنده همکار و مدیر مرکز فیزیک آب و هوای IBS در دانشگاه ملی پوسان، با استفاده از شبیه‌سازی کامپیوتری اقلیمی و زمین شناسی تاریخچه اقلیمی آفریقای جنوبی را در ۲۵۰ هزار سال گذشته مورد بررسی قرار داد.
تیمرمن می‌گوید: شبیه‌سازی‌های ما نشان می‌دهند که چرخش آرام محور زمین، زاویه تابش خورشید را در تابستان در نیمکره جنوبی تغییر داده که در نتیجه منجر به تغییرات دوره‌ای بارندگی در جنوب آفریقا شده است. این تغییرات اقلیمی باعث شده که اجداد ما ابتدا در ۱۳۰ هزار سال پیش به سمت شمال شرق و سپس در حدود ۱۱۰ هزار سال پیش به سمت جنوب غرب کوچ کنند.
بیشتر بخوانید: بازسازی چهره یکی از اجداد انسان با DNA انگشت ۷۸۰۰۰ ساله