فوران آتشفشان عامل انقراض بزرگ گروهی در ۲۶۰ میلیون سال پیش
میلیون‌ها سال قبل از دایناسورها، زمین تحت تسلط جاندارانی شگفت انگیز بود، گوشتخوارانی مانند تایتانوفونوس (Titanophoneus) یا «قاتل تایتانیک» که خزندگان زرهی بزرگ و به اندازه گاومیش بودند. بسیاری از این جانداران تقریباً ۲۶۰ میلیون سال پیش در یک انقراض دسته جمعی در عصر کاپیتانین (Capitanian Age) از دوره پرمین میانی از بین رفتند.
اکنون یک تیم بین المللی از محققان می‌گویند: شواهد نشان می‌دهد که این انقراض دسته جمعی یک رویداد واحد نبوده بلکه از دو رویداد تشکیل شده است که نزدیک به ۳ میلیون سال از یکدیگر فاصله داشت و توسط فوران‌های آتشفشانی عظیم ایجاد شدند.
دانشمندان با مطالعه پروفیل‌های دارای ایزوتوپ اورانیوم از نمونه‌های دریایی جمع آوری شده در دریای جنوبی چین دو پالس را شناسایی کردند که در آن اقیانوس‌ها محروم از اکسیژن حیات بخش (Oxygen-Deprived) بودند. در مطالعه‌ای که در نشریه Earth and Planetary Science Letters منتشر شد، محققان می‌گویند که تجزیه و تحلیل آنها شواهدی را ارائه می‌دهد که اقیانوس‌های محروم از اکسیژن، دو انقراض دسته جمعی را در حدود ۲۵۹ میلیون و ۲۶۲ میلیون سال پیش در طول دوره پرمین میانی تجربه کرده‌اند.
در انتظارِ فاجعه اقلیمی
با مطالعه این انقراض‌های باستانی، محققان می‌توانند بهتر پیش بینی کنند که گرمایش جهانی امروزی چگونه می‌تواند بر زنجیره غذایی اقیانوس‌ها تأثیر بگذارد.
توماس آلجئو (Thomas Algeo) یکی از محققان این مطالعه گفت: ما در حال مطالعه بحران زیستی در دوره پرمین هستیم، اما گرمایش مشابه امروز به دلیل رویدادهای انسانی اتفاق می‌افتد. انسان‌ها اثرات فوران‌های آتشفشانی گذشته را اکنون و در نتیجه انتشار کربن در اتمسفر تقلید می‌کنند.
این مطالعه توسط هویو سانگ (Huyue Song) از دانشگاه علوم زمین چین، رهبری شد. سانگ گفت: امروز ما با چندین موضوع تغییر جهانی از جمله گرم شدن کره زمین، هیپوکسی (کم‌اکسیژنی) اقیانوس‌ها، اسیدی شدن آب دریا و کاهش تنوع زیستی مواجه هستیم که مشابه تغییرات محیطی در بازه بحران زیست شناختی پرمین میانی است.
دیرینه شناسان پنج مورد از بزرگترین انقراض‌های دسته جمعی را شناسایی کرده‌اند، که از جمله فاجعه‌بارترین آنها انقراض ۲۵۲ میلیون سال پیش به نام مرگ بزرگ (انقراض پرمن) است که ۹۰ درصد حیات اقیانوسی و ۷۰ درصد از حیوانات خشکی را از بین برد. آلجئو می‌گوید: این فاجعه نیز ناشی از فعالیت‌های آتشفشانی عظیم است که دریاها را به مناطق مرده تبدیل کرده است. وی در ادامه گفت: البته انقراض‌های کاپیتانین جزو پنج انقراض بزرگ نیستند اما قابل توجه می‌باشند.
بیشتر بخوانید: انقراض‌های دسته جمعی و بزرگ تاریخ زمین
فوران‌های آتشفشانی چگونه منجر به انقراض گروهی می‌شوند؟
فوران‌های عظیم آتشفشانی زنجیره‌ای از واکنش‌ها را به راه انداختند که این رویداد منجر به دوره کوتاهی از سرد شدن، از خاکستر در اتمسفر فوقانی منعکس کننده نور خورشید و به دنبال آن دوره‌های طولانی‌تر گرمایش جهانی شد. گازهای گلخانه‌ای ساطع شده از فوران، اقیانوس‌ها را گرم و در نتیجه آب سطحی گرم از رسیدن اکسیژن محلول به اعماق بیشتر جلوگیری و در نهایت زنجیره غذایی حیوانات را در آن زمان از بین برد.
آلجئو در مورد عدم وجود اکسیژن گفت: اقیانوس در مرز فقدان اکسیژن است. اکسیژن محلول باید توسط لایه سطحی جذب آب و به اعماق اقیانوس برده شود، اما آب گرم‌تر چگالی کمتری دارد. وقتی اختلاف چگالی افزایش پیدا می‌کند، از هرگونه واژگونی جلوگیری و راهی برای رساندن اکسیژن محلول به لایه‌های عمیق‌تر وجود ندارد.
یکی از روش‌هایی که محققان این فوران‌های عظیم آتشفشانی را شناسایی می‌کنند، جستجوی جیوه در لایه‌های رسوبی است. فوران‌های آتشفشانی بزرگ جیوه را به اتمسفر پرتاب نموده و سپس این عنصر از طریق اتمسفر به نقاط دیگر زمین انتقال پیدا کرده و در نهشته‌های دریایی، رسوب می‌کند.
فوران‌های آتشفشانی که باعث مرگ بزرگ (انقراض پرمین) شد، از سیبری سرچشمه گرفته بودند، اما فوران‌هایی که باعث انقراض دسته جمعی دوقلو (کاپیتانین در پرمین میانی) شد در جنوب غربی چین و در منطقه‌ای به نام «Emeishan Large Igneous» رخ داده است.
.
بیشتر بخوانید: ۱۰ جاندار مخوف ماقبل تاریخ که قبل از دایناسورها در زمین زندگی می‌کردند