پای فیل چرنوبیل، یکی از کشنده ترین سازه های جهان
این عکس که به پای فیل چرنوبیل مشهور است یکی از قابل توجهترین و عجیبترین عکسها در تمام دوران است.
این سازه اولین بار ۱۰۰۰۰ رونتگن (roentgens) در ساعت پرتوزایی داشت، پس از ۳۰ ثانیه قرار گرفتن در معرض چنین پرتوزایی پس از یک هفته احساس سرگیجه و خستگی در فرد دست میدهد. پس از ۱۲۰ ثانیه قرار گرفتن در معرض این پرتوزایی سلولها شروع به خونریزی میکنند، ۲۴۰ ثانیه در معرض بودن سبب استفراغ، اسهال و تب و پس از ۳۰۰ ثانیه فرد فقط ۲ روز زنده میماند.
در پاییز ۱۹۸۶ درست چند ماه پس از انفجار رآکتور شماره ۴ چرنوبیل، خدمهای که برای مقابله با پرتوزایی مامور شده بودند در یک راهروی بخار در زیر رآکتور شماره ۴ در یک اتاق سازهای را یافتند که مستقیما از هسته به بیرون ریخته بود. این سازه نزدیک به دو متر عرض داشت و به خاطر چین و چروک‌های ظاهری به پای فیل چرنوبیل مشهور شد. با وجودی که قدرت پرتوزایی آن در دهه های گذشته کاهش یافته اما هنوز هم از خود حرارت تولید نموده و در حال تشعشع است.
ترکیب پای فیل چرنوبیل از جنس کوریوم (corium) ترکیبی از اورانیوم، گرافیت و ماسه است. در ساعتهای آغازین ۲۶ آوریل ۱۹۸۶ در راکتور شماره ۴ نیروگاه هسته ای VI لنین در نزدیکی شهر پریپیات اوکراین یک آزمایش ایمنی در حال انجام بود که به علت خطای انسانی و نقص سیستم باعث یک فاجعه بزرگ شد. در نتیجه این آزمایش میلههای سوخت اورانیوم که در آب خنک می شدند بیش از حد گرم شده و مقدار زیادی بخار و فشار ایجاد کردند که سبب انفجار اول شد. بلافاصله پس از انفجار اول، یک انفجار بزرگ رخ داد که باعث شد مواد رادیواکتیو به داخل جو وارد شده و جریان خنک کننده به داخل راکتور متوقف شد.
بیشتر بخوانید: فاجعه اتمی چرنوبیل، یکی از بزرگترین فجایع زیست محیطی
همانطور که اصطلاح فروپاشی (meltdown) بیان میکند، این ناسازگاری به اندازه کافی انرژی حرارتی تولید میکند که به معنای واقعی کلمه سبب ذوب شدن هسته راکتور و میلههای سوختی شود. این فرآیند جهنمی مواد را ذوب کرده و یک جریان لاوا با دوز کشنده تشعشعات از خود متساعد میکند. همانطور که فاجعه ادامه یافته و شرایط بدتر می شد، این گدازه مرگبار از طریق لوله های فولادی و حفرات بتون به زیر راکتور فرو ریخته و در نهایت سرد و سخت شد.
بنابه مطلب منتشر شده در مجله ناتیلوس مدت کوتاهی پس از این فاجعه پرتوزایی پای فیل ۱۰۰۰۰ رونتگن در ساعت بود که برابر با پرتوزایی ۴٫۵ میلیون عکس اشعه ایکس از سینه بوده و در عرض چند دقیق سبب مرگ حتمی میشد.
حال این سوال پیش میآید که و چگونه یک مرد در کنار پای فیل ایستاده و از آن عکس گرفته است؟ مردی که از این زباله رادیو اکتیو عکس گرفته است، آرتور کورنیف (Artur Korneyev) بازرس هستهای از قزاقستان است که اولین بار پس از حادثه به چرنوبیل آمد. همراه با دیگران وظیفه او در این کار تهدیدآمیز یافتن سوخت هستهای خارج شده از هسته و اندازهگیری میزان تشعشعات آن در زیر طبقات چرنوبیل بود.
کورنیف در سال ۲۰۱۴ هنگامی که ۶۵ سال داشت در یک مصاحبه با نیویورک تایمز گفت: ما جزو پیشگامان بودیم و همیشه در صف اول قرار داشتیم.
تصویر معروف از پای فیل را کورنیف ۱۰ سال پس از حادثه و در سال ۱۹۹۶ گرفته است. در این زمان میزان پرتوزایی پای فیل حدود ۱۰۰۰ رونتگن یعنی ۱۰ درصد میزان اولیه آن بود. با وجود کاهش پرتوزایی در آن زمان هنوز هم بسیار خطرناک بود به گونهای که قرار گرفتن در اطراف آن بیش از ۵ دقیقه سبب آسیب جدی میشد. با وجود تشعشعات آن، گرفتن عکس از آن در زمان کوتاه سبب مرگ عکاس یا از کار افتادن دوربین نشد.
همانگونه که در تصویر مشاهده میکنید عکس پای فیل به صورت دانهای، ناهموار و با علامتهای عجیب و غریب است. این موارد در نتیجه کیفیت پایین دوربین نیستند بلکه در اثر پرتوزایی شدید سازه در فیلم عکاسی ایجاد شدهاند.
شایان ذکر است که کورنیف هنوز هم زنده است، گرچه از آب مروارید و سایر بیماریهای ناشی از حضور مداوم در برابر تشعشات چرنوبیل رنج میبرد. او با شوخی میگوید: تشعشعات شوروی بهترین تشعشعات در جهان هستند.