بهترین مکان برای تشکیل حیات در کهکشان را شیری در حاشیه آن بوده است
بررسیهای جدید تاریخچه کهکشان راه شیری، نشان میدهند که بهترین زمان و مکان برای تشکیل حیات در کهکشان راه شیری زمان و مکان کنونی نیست بلکه شش میلیون سال پیش در حاشیه کهکشان بوده است.
این موقعیت خاص در فضا و زمان، بهترین دنیای قابل سکونت را داشته و مقاومت زیادی در برابر انفجارهای پرتو گاما و ابرنواختر که فضا را با اشعههای کشنده منفجر کردهاند، داشته است. حدود ۴ میلیارد سال پیش بخشهای مرکزی کهکشان که شامل منظومه شمسی نیز میشود به نسبت حاشیههای کهکشان امنتر شده و برای تشکیل حیات مناسب شدند.
ریکاردو اسپینلی (Riccardo Spinelli)، ستارهشناس دانشگاه اینسوبریا (Insubria) و موسسه ملی اخترشناسی ایتالیا میگوید: مطالعات ما نشان میدهد که تا شش میلیارد سال قبل به جز مناطق پیرامونی کهکشان راه شیری که سیارات کمی داشتهاند، سایر سیارات دائما در معرض انفجارهایی بودند که میتواند باعث انقراضهای عظیم شود.
انفجارهای کهشکانی موضوعی جدی است و انفجار پرتو گاما و اشعههای کهشکانی دیگری که در اثر انفجار ابرنواختر ایجاد میشود به حدی شدید است که میتواند باعث از بین رفتن حیات شود.
زمین نیز از این موضوع در امان نبوده و برخی از انقراضهای بزرگ در طول تاریخ در اثر همین ابرنواخترها روی دادهاند. مانند انقراضی که باعث پایان دوره (Pliocene) پلیوسن در ۲.۶ میلیون سال قبل شد (انقراض مگالدونها ) و همچنین انقراض دوونین(Devonian) در ۳۵۹ میلیون سال قبل. انفجارهای پرتو گاما که نادر هستند از تشعشعات ابرنواخترها قویتر و ویرانگرتر هستند. هر دوی این رخدادها به چرخه زندگی ستارگان مربوط میشوند. ابرنواختر زمانی اتفاق میافتد که یک ستاره بزرگ به پایان چرخه زندگی میرسد و یا مواد تشکیل دهنده یک کوتوله سفید ناپایدار میشود.
تصور میشود انفجار پرتو گاما در اثر تبدیل ستارهها به ستارههای نوترونی و یا سیاهچاله ایجاد میشود و ما میدانیم هنگامی که ستارههای نوترونی به یکدیگر میپیوندند نیز این انفجار رخ میدهد. ما هیچگاه چنین انفجاری در کهکشان راه شیری ندیدهایم و انفجارهایی که تاکنون تشخیص دادهایم متعلق به کهکشانهایی بودند که میلیونها سال نوری از ما فاصله دارند.
دانشمندان معتقدند که انفجار پرتو گاما ۴۵۰ میلیون سال پیش باعث انقراض در دورهی اردویسین (Ordovician) دورهای پیش از عصر دایناسورها شده است.
جانکارلو گیرلاندا(Giancarlo Ghirlanda) ستارهشناس موسسه ملی اخترشناسی ایتالیا میگوید: انفجار ابرنواختر بیشتر در مناطقی که ستارهها تشکیل میشوند رخ میدهد. در مقابل انفجار پرتو گاما بیشتر در مناطقی رخ میدهد که سرشار از عناصر سنگین هستند.
گروه تحقیقاتی برای تشخیص امنترین مناطق برای حیات، تاریخ تکامل کهکشان راه شیری را مدلسازی کردند و بر روی مناطقی که بیشترین انفجار پرتو گاما و ابرنواختر در آنها رخ میدهد تمرکز کردند.
بر طبق مدل آنها بخشهای مرکز کهکشانها زودتر از بخشهای حاشیهای شکل گرفتند، بنابراین کهکشان راه شیری هم در تشکیل ستاره و هم در رخ دادن انفجارهای کیهانی فعالتر بوده است. با گذر زمان فعالیت بخشهای مرکزی کم شد و فعالیت قسمتهای خارجی افزایش یافت.
هنگامی که جهان در سالهای نخستین خود بود عمدتاً از هیدروژن و هلیوم ساخته شده بود. ستارههای اولیه از این گازها ساخته شدهاند. عناصر سنگینتر از همجوشی هستهای ستارهها ساخته شدند و هنوز هم این عناصر از انفجار ابرنواختر به وجود میآیند. با تشکیل و از بین رفتن ستارهها بخش مرکزی کهکشان راه شیری از نظر عناصر و فلزات سنگین غنیتر شد. این موضوع باعث کاهش انفجار پرتوی گاما و امنتر شدن منطقه مرکزی شد.
اسپینلی میگوید: مطالعات ما نشان میدهد که فشار تکاملی در هر دوره تحت تاثیر انفجار پرتو گاما است. اگر چه این رویداد به نسبت انفجار ابرنواختر کمتر رخ میدهد اما میتواند باعث انقراضهای بزرگ شود.
اگر چه حاشیه کهکشانها زمانی از بخشهای میانی امنتر بودند اما بر طبق بررسیهای این گروه در ۵۰۰ میلیون سال گذشته حاشیه کهکشان راه شیری تحت تاثیر دو تا پنج انفجار پرتو گاما قرار گرفته است در حالی که منظومه شمسی ما امنتر شده است. محققان خاطرنشان کردند که وجود حیات امروزی در زمین نشان میدهد که انقراضهای بزرگ لزوما مانع ایجاد حیات پیشرفته نمیشوند بلکه رخ دادن این انقراضها با سرعت مناسب میتواند نقش مهمی در تکامل موجودات پیچیده ایجاد کند.
.
بیشتر بخوانید: شهابسنگها آب، کربن و مواد فرار را به زمین آوردهاند