تمدن مایا چگونه نابود شد؟
تحقیقات جدید بر روی رسوبات دریاچه‌ای واقع در محل زندگی افراد قبیله مایا نشان می‌دهد که تمدن مایا در قرن‌های پایانی خود خشکسالی‌های شدیدی را متحمل شده است.
به گزارش علمی‌ها و به نقل از Foxnews، تحقیقات جدید درباره اینکه چگونه تمدن مایا به طور ناگهانی نابود شد، توضیحات تازه‌ای ارائه می‌دهد. مایا نام گروهی از اقوام سرخ‌پوست در جنوب مکزیک، شمال آمریکای مرکزی و نام تمدنی قدیمی در شبه جزیره یوکاتان است.
مایا که از مشهورترین قبایل سرخ‌پوستی بودند، معمولا شهرهای خود را در دل جنگل‌های بارانی می‌ساختند. حوزه زندگی و فعالیت مایاها حدود جنوبی کشور مکزیک و نیز سراسر گواتمالا و السالوادور را شامل می‌شد. قوم مایا پدید آورنده یکی از تمدن‌های بسیار پیشرفته آمریکای مرکزی در دوران پیشاکلمبی بود که دستاوردهای بسیار چشمگیری در هنر، معماری، ستاره‌شناسی و ریاضیات داشته است.
مایاها با بهره‌گیری از تمدن‌های گذشته خود نظیر اولمک توانستند در خلال سال‌های ۲۵۰ تا ۹۰۰ میلادی، تمدنی عظیم را در آمریکای مرکزی پایه‌گذاری کنند. تاریخ مایاها به سه دوره مهم تقسیم شده است و شامل دوره‌های پیشاکلاسیک یا زندگی ابتدایی، کلاسیک یا عصر طلایی و دوره پساکلاسیک یا افول است. این قوم به گویش‌های متعدد زبان مایایی تکلم می‌کردند و نوعی خط ابتدایی هیروگلیفی نیز داشتند که آثاری را به آن خط می‌نوشتند.
تمدن مایا به دست اقوام مجاور ضعیف شد و سرانجام با هجوم اسپانیایی‌ها از میان رفت. پیش از این فروپاشی، مردم به یکباره تمدن و شهرهای عظیم را رها کرده و به دامان کوهستان‌ها پناه بردند، که دلیل این رویداد به سبب از میان رفتن آثار مکتوب آن دوره و طرح نظریات گوناگون، تاکنون مشخص نبود.
پس از تخلیه شهرها، تمدن مایا رها شد و اقتدار مایاهای کوهستان نیز ابتدا به دست آزتک‌ها و سپس اسپانیایی‌ها از بین رفت. همانطورکه گفته شد، مایاها به این دلیل معروف هستند که یکی از پیشرفته‌ترین تمدن‌های عصر خود را با سیستم‌های نوشتاری پیچیده و تمرکز بر هنر، علم و دین بنا کردند.
بیشتر بخوانید:کشف قدیمی‌ترین کتاب مایایی با قدمت هزار ساله
اما با وجود چند قرن توسعه، بسیاری از شهرهای مایاها به سرعت در حدود سال ۹۰۰ میلادی رها شدند که تاکنون همیشه به صورت یک معما برای انسان‌شناسان و پژوهشگران باقی مانده و نظریه‌هایی نظیر جنگل‌زدایی یا قطع بیش از حد درختان، رشد بیش از حد جمعیت و خشکسالی برای علت آن ارائه شده بود.
اکنون تحقیقات جدید منتشر شده در مجله Science، از تجزیه و تحلیل رسوبات دریاچه استفاده کرده تا نشان دهد که خشکسالی شدید، عامل اصلی این اتفاق بوده است. محققان نمونه‌های رسوبات دریاچه چیچانکاناب مکزیک را مطالعه کردند و مشخص شد که در دوره‌های ۱۰۰ ساله، بارش‌های سالیانه در منطقه مایاها ۵۰ درصد کاهش داشته است، علاوه بر آن مقدار بارش‌ها در شرایط خشکسالی شدید تا ۷۰ درصد هم کاهش پیدا کرده بود.
این تحقیق از این نظر مهم است که نشان می‌دهد تغییرات ویرانگر در آب و هوا چگونه می‌تواند موجب نابودی بشر شود. لایه‌های رسوبی زیر این دریاچه به دقت مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند تا یک مدل از شرایط آب و هوایی در منطقه، شامل داده‌هایی مانند دما و بارندگی ایجاد شود. در طول دوره‌های با بارندگی کمتر، حجم دریاچه کاهش می‌یابد. همینطور که آب تبخیر می‌شود، ابتدا ذرات سبکتر تبخیر می‌شوند و عناصر سنگین به‌جا می‌مانند.
در زمان بحران خشکسالی، بلورهای گچ به طور مستقیم به ساختار آب دریاچه اضافه شده است که منجر به شکل‌گیری آب‌فسیل (Fossil water) می‌شود. این آب‌فسیل‌ها به محققان اجازه داد تا خواص آب دریاچه را در طول دوره‌های مختلف تجزیه و تحلیل کنند.
نیک ایوانز، دانشجوی کارشناسی ارشد رشته اقلیم‌شناسی باستانی دانشگاه کمبریج و نویسنده این مطالعه می گوید: این روش به مانند این است که شما در حال نمونه‌برداری از آب این دریاچه در گذشته هستید. آب‌فسیل‌های موجود در دریاچه چیچکاناب حاکی از دوره‌های خشکسالی شدید و طولانی‌مدت در این منطقه است.
آب‌فسیل موجود در دریاچه چیچکاناب نشان می‌دهد که دوره‌های خشکسالی چقدر طولانی و شدید بوده‌اند. با وجود اینکه ما امروزه چیزهای زیادی در مورد شرایط آب و هوایی می‌دانیم، اما دلیل وقوع این خشکسالی شدید هنوز مشخص نیست.
وقوع خشکسالی‌های شدید با گرم شدن کلی جهانی که به عنوان دوره گرمای قرون وسطی شناخته می‌شود، سازگار است. دوره‌های گرمایی به یک دوره از زمان گفته می‌شود که درجه حرارت احتمالا ناشی از کاهش خاکستر آتشفشانی در جو و افزایش فعالیت خورشیدی، افزایش می‌یابد. برخی دیگر از کارشناسان می‌گویند که این خشکسالی با شواهدی از جنگل‌زدایی در آن منطقه مرتبط است. از بین بردن حجم عظیمی از درختان، موجب کاهش میزان رطوبت هوا و همچنین ایجاد بی‌ثباتی در خاک می‌شود که در نهایت منجر به خشکسالی می‌شود.
بیشتر بخوانید: ۱۰ شهر گمشده افسانه‌ای