آبله میمون چیست؟ دانستنی‌هایی درباره علائم، درمان و واکسن این بیماری

آبله میمون (Monkeypox) نوعی بیماری عفونی است که توسط ویروس آبله میمون ایجاد می‌شود، این بیماری یک پاتوژن نزدیک به ویروس واریولا (Variola virus) است که باعث آبله می‌شود. عفونت آبله میمون و آبله علائم مشابهی را ایجاد می‌کند، اما آبله میمون در مقایسه با آن خفیف‌تر است.

ویروس آبله میمون چیست؟

ویروس آبله میمون متعلق به جنس ارتوپاکس ویروس‌ها (Orthopoxvirus) از خانواده ویروس‌های پاکس ویریده (Poxviridae) است. به گفته مرکز کنترل و پیشگیری از بیماری (CDC) سایر ویروس های موجود در جنس ارتوپاکس شامل ویروس‌هایی هستند که باعث ایجاد واریولا (آبله)، آبله گاوی (Cowpox) و آبله شتر (Camelpox) می‌شوند.

بر اساس گزارش سازمان جهانی بهداشت (WHO)، دو دسته مجزا (یا گروه های مرتبط ژنتیکی) از ویروس‌های آبله میمون وجود دارد: کلاد غرب آفریقا و کلاد حوضه کنگو (که کلاد آفریقای مرکزی نیز نامیده می‌شود). شواهد نشان می‌دهد که کلاد حوضه کنگو بیشتر از غرب آفریقا باعث ایجاد بیماری شدید و کشنده شده و همچنین ممکن است بیشتر قابل انتقال باشد.

آبله میمون برای اولین بار در سال ۱۹۵۸ کشف شد، زمانی که میمون‌های آزمایشگاهی در موسسه سرم استتنس ( Statens Serum Institute) در کپنهاگ دانمارک، به یک بیماری آبله مانند مبتلا شده بودند. پس از آن اولین مورد انسانی در سال ۱۹۷۰ در یک پسر ۹ ماهه در کشور جمهوری دموکراتیک کنگو مشاهده شد.

با وجود نام ویروس، میمون‌ها و سایر پستانداران غیرانسانی احتمالا میزبان اصلی پاتوژن نیستند، اگرچه بنابه گفته سازمان جهانی بهداشت این مسئله هنوز مورد بحث می‌باشد. در عوض، تصور می‌شود که جوندگان منشاء اصلی ویروس آبله میمون در طبیعت هستند. اگرچه نخستی‌ها، از جمله انسان‌ها، مستعد ابتلا به ویروس هستند، اما به عنوان میزبان‌های اتفاقی به شمار می‌آیند به این معنی که می‌توانند آلوده شوند، اما به عنوان یک منشاء ثابت برای ویروس عمل نمی‌کنند.

در میان جوندگان آفریقایی، عفونت آبله میمون در سنجاب‌های طناب دار، سنجاب‌های درختی، موش‌های صحرایی گامبیایی و موش زمستان‌خواب ثبت شده است. در سال ۲۰۰۳، پس از آن که سگ‌های دشتی در ایالات متحده به این ویروس مبتلا شدند دانشمندان دریافتند که آنها نیز به عفونت آبله میمون حساس هستند. این سگ‌های دشتی در نزدیکی پستانداران کوچک وارداتی از غنا، از جمله چندین گونه جونده که بعداً مشخص شد به آبله میمون آلوده شده بودند، نگهداری می‌شدند. سگ‌های دشتی به عنوان حیوان خانگی فروخته می‌شدند و در نهایت ویروس آبله میمون را به ده‌ها نفر در شش ایالت آمریکا منتشر کردند.

آبله میمون در کجا شیوع می‌یابد؟

آبله میمون به طور منظم در چندین کشور آفریقای مرکزی و غربی در گردش است، به این معنی که این بیماری در آن مناطق آندمیک (بیماری بومی یا بومی‌گیری) است. این کشورها شامل جمهوری دموکراتیک کنگو، جمهوری کنگو، نیجریه، جمهوری آفریقای مرکزی، کامرون، ساحل عاج، گابن، لیبریا، سیرالئون و سودان هستند.

اولین موارد انسانی شیوع آبله میمون در خارج از آفریقا مربوط به سال ۲۰۰۳ در ایالات متحده بود. بین سال های ۲۰۰۳ تا ۲۰۲۲، موارد ابتلا به آبله میمون به طور پراکنده در کشورهای غیر بومی از جمله بریتانیا، اسرائیل و سنگاپور گزارش شده بود، اما اکثر این موارد در ارتباط با سفر به یکی از کشورهای بومی یا قرار گرفتن در معرض حیوانات وارداتی از این کشورها بودند.

سپس در سال ۲۰۲۲، آبله میمون در سطح بی سابقه‌ای در کشورهای غیر بومی گسترش یافت. اولین موارد در ماه مه، در لندن شناسایی شد و تا اواسط جولای، بیش از ۱۶۰۰۰ مورد در ۷۵ کشور گزارش شد. مقیاس گسترش، سازمان بهداشت جهانی را وادار کرد تا شیوع این بیماری را یک وضعیت اضطراری و نگرانی بین‌المللی اعلام کند.

بیشتر بخوانید: ۱۰ مورد از مرگ‌بارترین ویروس‌های جهان

علائم آبله میمون چیست؟

دوره نهفتگی برای آبله میمون (زمانی که طول می کشد تا علائم بیماری پس از قرار گرفتن در معرض آن بروز کند) تقریباً یک تا دو هفته است. به طور معمول، عفونت آبله میمون با علائم مشابه آنفولانزا شروع می شود که عبارت از تب، سردرد، دردهای عضلانی، خستگی و تورم غدد لنفاوی هستند.

سپس، مشخصه‌ اصلی آبله که بصورت جوش (به این جوش‌ها بثورات، راش یا ضایعه پوستی نیز گفته می‌شود) هستند معمولاً در اطراف صورت و حفره دهان و بعداً در اندام‌ها، از جمله کف دست‌ها و کف پاها ظاهر می‌شوند. این جوش‌ها می‌توانند شبیه جوش‌های ناشی از ویروس واریسلا زوستر (Varicella zoster) باشد که باعث آبله مرغان می‌شود و همچنین می‌تواند شبیه آنهایی باشد که در اثر برخی عفونت‌های مقاربتی مانند سیفلیس و تبخال ایجاد می‌شوند.

جوش‌های آبله میمون طی چند مرحله رشد می‌کنند، ابتدا به صورت لکه‌هایی با تغییر رنگ پوست شروع شده و سپس به صورت برآمدگی‌های برجسته، تاول‌ و جوش‌های بزرگ و پر از چرک در می‌آیند که در نهایت پوسته پوسته شده و می‌ریزند. به گفته سازمان جهانی بهداشت در موارد شدید، جوش‌های پوستی می‌توانند به همدیگر پیوسته و یک ضایعه بزرگ را تشکیل دهند که باعث می‌شود مقادیر زیادی از پوست به یکباره از بین برود.

با این حال، در شیوع ۲۰۲۲، علائم برخی از بیماران از الگوی طبیعی فاصله گرفته است. به عنوان مثال، برخی از بیماران پس از ابتلا به جوش‌های پوستی علائمی شبیه آنفولانزا را نشان دادند یا اصلاً علائم آنفولانزا را تجربه نکردند. برخی از بیماران در ابتدا دچار جوش‌هایی در اطراف ناحیه تناسلی و مقعد شدند سپس این ضایعات پوستی علائم التهاب دردناک و خونریزی مقعدی را ایجاد کردند. گاهی اوقات، بیماران در مراحل مختلف پیشرفت در یک محل بدن دچار جوش می‌شوند که غیرعادی است.

در بیشتر موارد، علائم آبله میمون نسبتاً خفیف باقی مانده و در طی دو تا چهار هفته برطرف می‌شوند. با این حال، برخی از گروه‌ها از جمله کودکان کمتر از ۸ سال، افراد با سیستم ایمنی ضعیف یا دارای سابقه اگزما و زنان باردار یا شیرده با خطر بیشتری برای ابتلا به عفونت‌های شدید آبله میمون نسبت به عموم مردم مواجه هستند.

به گفته سازمان جهانی بهداشت عفونت آبله میمون گاهی اوقات می‌تواند منجر به عوارض شدید، از جمله عفونت‌های ثانویه مانند برونکوپنومونی (التهاب کیسه‌های هوایی در ریه‌ها)، سپسیس، آنسفالیت (التهاب مغز)، عفونت قرنیه و متعاقب آن از دست دادن بینایی شود.

آیا آبله میمون کشنده است؟

کلاد حوضه کنگو نسبت به کلاد غرب آفریقا خطر ابتلا به بیماری شدید و مرگ بیشتری دارد. بر اساس گزارش دانشکده بهداشت عمومی فیلدینگ کالیفرنیا (UCLA)، تخمین میزان مرگ و میر برای کلاد حوضه کنگو بین ۶ تا ۱۰ درصد است، در حالی که مقدار آن برای کلاد غرب آفریقا بین ۱ تا ۳٫۵ درصد است. شیوع سال ۲۰۲۲ مربوط به کلاد غرب آفریقا است. از ۲۳ جولای (۱ مرداد ۱۴۰۱)، زمانی که سازمان جهانی بهداشت شیوع سال ۲۰۲۲ را یک وضعیت اضطراری بهداشت عمومی اعلام کرد، از حدود ۱۶۰۰۰ مورد ابتلا در سراسر جهان پنج مورد مرگ گزارش شده است.

آبله میمون چگونه پخش می‌شود؟

به گفته سازمان جهانی بهداشت، آبله میمون زمانی که افراد با خون، مایعات بدن، جوش‌ها یا زخم‌های حیوانات آلوده در تماس باشند، می‌تواند از حیوانات به انسان سرایت کند. به گفته مرکز کنترل و پیشگیری بیماری آمریکا (CDC)، افراد همچنین در صورت خراشیدگی یا گاز گرفتگی توسط حیوان آلوده، یا مصرف گوشت نیم پز یا استفاده از محصولات ساخته شده از حیوانات آلوده می‌توانند به ویروس مبتلا شوند.

به گفته CDC انتقال آبله میمون از فرد به فرد ممکن است زمانی اتفاق بیفتد که افراد در تماس مستقیم با جوش‌ها یا مایعات بدن فرد آلوده از جمله چرک، مخاط و بزاق، یا با مواد آلوده به مایعات بدن آنها مانند لباس یا ملحفه قرار گیرند. تماس مستقیم ممکن است شامل تماس چهره به چهره، پوست به پوست، دهان به دهان یا تماس دهان به پوست باشد. طبق گفته سازمان جهانی بهداشت انتشار ویروس از طریق مایع منی، مایعات واژن، مایعات آمنیوتیک، شیر مادر یا خون هنوز مشخص نیست.

طبق گفته دانشکده بهداشت عمومی فیلدینگ، به طور کلی ویروس معمولاً از طریق پوست زخمی، دستگاه تنفسی یا غشاهای مخاطی، که شامل بافت‌های چشم، بینی و دهان است، وارد بدن می‌شود. در افراد باردار، ویروس می‌تواند از طریق جفت به جنین منتقل شود و همچنین می‌تواند از طریق تماس نزدیک با نوزادان در حین تولد و پس از تولد منتقل شود.

این ویروس همچنین می‌تواند از طریق قطرات تنفسی (معنی قطرات کوچک بزاق و مخاط) که از دهان فرد مبتلا خارج شده و با غشاهای مخاطی شخص دیگری تماس پیدا می‌کند، پخش شود، اما این راه انتقال معمولاً نیاز به تماس طولانی چهره به چهره دارد.

شیوع آبله میمون در سال ۲۰۲۲ به شدت بر مردانی که با مردان رابطه جنسی دارند تأثیر گذاشته است، که سؤالاتی در مورد اینکه آیا این بیماری به طور خاص از طریق آمیزش جنسی گسترش می یابد یا خیر ایجاد کرد. به گفته سازمان جهانی بهداشت، در حالی که تماس فیزیکی نزدیک یک عامل خطر برای انتقال بیماری است، در حال حاضر مشخص نیست که آیا آبله میمون می‌تواند به طور خاص از طریق راه‌های آمیزش جنسی منتقل شود یا خیر. برای دانستن اینکه ویروس از طریق مایع منی یا واژن منتقل می‌شود تحقیقات بیشتری نیاز است.

آبله میمون بسیار کمتر از آبله عفونی است. نرخ ابتلا در آبله بین ۵ تا ۷ تخمین زده می شود. جوزف آیزنبرگ (Joseph Eisenberg)، استاد و رئیس اپیدمیولوژی دانشگاه میشیگان می‌گوید: این بدان معناست که یک فرد آلوده به طور متوسط پنج تا هفت نفر را مبتلا می‌کند. در مقایسه با آبله، تحقیقات اولیه نشان می‌دهد که نرخ ابتلا در آبله میمون بین ۰٫۸ تا ۱ است.

چگونه از انتقال آبله میمون جلوگیری کنیم؟

دانشکده بهداشت عمومی فیلدینگ کالیفرنیا (CDC) نکات زیر را برای جلوگیری از شیوع آبله میمون ارائه می دهد:

• از تماس نزدیک و پوست به پوست با افرادی که جوش‌هایی شبیه آبله میمون دارند خودداری کنید.
• جوش‌ها یا زخم‌های فرد مبتلا به آبله میمون را لمس نکنید.
• با کسی که آبله میمون دارد روبوسی نکنید، در آغوش نگیرید یا رابطه جنسی نداشته باشید.
• ظروف غذا خوری یا فنجان خود را با فردی که بیماری آبله میمون دارد به اشتراک نگذارید.
• از لمس کردن یا دست زدن به ملحفه، حوله یا لباس فردی که مبتلا به آبله میمون است، خودداری کنید.
• دست‌های خود را اغلب با آب و صابون بشویید یا از ضدعفونی‌کننده‌های الکلی استفاده کنید.
• در آفریقای مرکزی و غربی، از تماس با حیواناتی که می‌توانند ویروس آبله میمون را پخش کنند، مانند جوندگان و پستانداران پرهیز کنید. همچنین از حیوانات بیمار یا مرده و همچنین ملافه یا سایر موادی که آنها لمس کرده‌اند خودداری کنید. 

اگر در معرض بیماری قرار گرفته‌اید یا علائم دارید چه کاری باید انجام دهید؟

CDC توصیه می‌کند افرادی که در معرض یک مورد شناخته شده آبله میمون قرار گرفته‌اند باید علائم خود را به مدت ۲۱ روز پس از قرار گرفتن در معرض آن تحت نظر داشته باشند. به ویژه، آنها باید بدن خود را از نظر وجود تب، لرز، تورم غدد لنفاوی و جوش‌های پوستی جدید تحت نظر باشند. در صورت بروز هر یک از این علائم، این افراد باید خود را قرنطینه کرده و برای راهنمایی بیشتر به درمانگاه یا بیمارستان مراجعه نمایند.

به گفته CDC به افرادی که اخیراً در معرض آبله میمون قرار گرفته‌اند به طور کلی برای کاهش شدت علائم یا جلوگیری از بیماری یکی از دو واکسن JYNNEOS یا ACAM2000 داده شود. وب‌سایت این آژانس می‌گوید: توصیه می‌شود که واکسن ظرف ۴ روز از تاریخ قرار گرفتن در معرض آن تزریق شود تا از شروع بیماری جلوگیری شود. اگر واکسن بین ۴ تا ۱۴ روز پس از تاریخ تماس تزریق شود، واکسیناسیون ممکن است علائم بیماری را کاهش دهد، اما ممکن است از بیماری جلوگیری نکند.

افرادی که آزمایش آبله میمون‌ آنها مثبت است و نیازی به بستری شدن ندارند، باید در خانه قرنطینه شوند و در صورت امکان، تا زمانی که علائم‌شان برطرف شود، در یک اتاق یا منطقه جداگانه دور از افراد یا حیوانات خانگی که با آنها زندگی می‌کنند بمانند، زیرا ممکن است انسان بتواند ویروس را منتشر کند. اداره سلامت میشیگان (Michigan Health(opens in new tab)) یشنهاد می‌کند افراد آلوده در میان مردم باید از ماسک استفاده کنند تا از انتشار ویروس از طریق قطرات تنفسی جلوگیری شود.

سازمان جهانی بهداشت همچنین موارد زیر پیشنهاد می‌کند:

• استفاده از حمام جداگانه، یا ضد عفونی کردن حمام پس از هر بار استفاده تمیز کردن.
• سطوحی که مکرراً لمس می‌‌شوند با آب و صابون و مواد ضدعفونی کننده خانگی ضدعفونی گردند. همچنین از جارو کردن یا استفاده از جاروبرقی اجتناب گردد زیرا ممکن است با این کار ذرات ویروس انتشار یافته و باعث عفونت دیگران شود.
• استفاده از ظروف، حوله، رختخواب و لوازم الکترونیکی جداگانه.
• شستن لباس‌های خود؛ ملحفه‌ها، لباس‌ها و حوله‌ها را با احتیاط بدون اینکه تکان دهید، قبل از حمل به ماشین لباسشویی ابتدا در یک کیسه پلاستیکی و پس از انتقال به ماشین لباسشویی با آب داغ بشویید.
• باز کردن مرتب پنجره‌ها برای تهویه هوا.
• همه افراد خانه را تشویق کنید که مرتب دست‌های خود را با آب و صابون یا ضدعفونی کننده دست دارای الکل تمیز کنند. 

آیا واکسن آبله میمون وجود دارد؟ 

برخی از افراد ممکن است واجد شرایط واکسیناسیون علیه آبله میمون باشند. CDC می‌گوید که واکسن ACAM2000 که در اصل برای جلوگیری از آبله طراحی شده بود، حداقل ۸۵٪ در پیشگیری از آبله میمون موثر است، البته تا زمانی که فرد در معرض بیماری قرار گرفته نباشد. علاوه بر این، بر اساس تحقیقات بالینی و مطالعات حیوانی، واکسن JYNNEOS، واکسنی تایید شده برای آبله و آبله میمون است. طبق گفته دانشکده بهداشت عمومی جان هاپکینز بلومبرگ (Johns Hopkins Bloomberg School of Public Health(opens in new tab)) این واکسن برای هر دو مورد آبله و آبله میمون مورد تایید است.

افراد حدود دو هفته پس از تزریق دوم JYNNEOS و چهار هفته پس از دریافت ACAM2000 کاملاً واکسینه شده اند. همانطور که پیشتر گفته شد، واکسن ها ممکن است قبل از قرار گرفتن در معرض، برای جلوگیری از عفونت، یا بعد از قرار گرفتن در معرض برای کاهش شدت علائم افراد یا جلوگیری از تداوم عفونت تزریق شوند.

به گفته CDC، واکسن JYNNEOS جدیدتر است و به طور کلی نسبت به ACAM2000 ترجیح داده می‌شود، زیرا واکسن ACAM2000 خطر عوارض جانبی شدید را در افراد باردار، افراد با سیستم ایمنی ضعیف و افرادی که دارای بیماری‍های پوستی خاصی از جمله درماتیت آتوپیک (Atopic dermatitis) و اگزما (Eczema) هستند، دارد.

درمان آبله میمون

هیچ دارویی به طور خاص برای درمان آبله میمون تایید نشده و بسیاری از افراد بدون نیاز به درمان خاصی بهبود می‌یابند. با این حال در موارد شدید، بیماران ممکن است داروهای ضد ویروسی را دریافت کنند که برای درمان سایر عفونت‌ها طراحی شده است. به عنوان مثال، آنها ممکن است تکوویریمات (با نام تجاری TPOXX) را دریافت کنند، که برای درمان آبله طراحی شده و همچنین بر علیه سایر ارتوپاکس ویروس‌ها (orthopoxviruses) عمل می‌کند.

عفونت های شدید آبله میمون نیز ممکن است با واکسینیا ایمونوگلوبولین داخل وریدی (VIGIV) که حاوی آنتی بادی‌های گرفته شده از خون افرادی است که با واکسن آبله ایمن شده‌اند، درمان شوند. و همانطور که در بالا گفته شد، به افرادی که اخیراً در معرض آبله میمون قرار گرفته‌اند نیز ممکن است واکسن JYNNEOS یا ACAM2000 داده شود تا شدت علائم آنها کاهش یافته یا به طور کلی از ابتلا به بیماری جلوگیری شود.

شیوع آبله میمون در سال ۲۰۲۲

در اوایل ماه مه ۲۰۲۲ (اردیبهشت ۱۴۰۱)، مقامات بهداشتی بریتانیا چندین مورد آبله میمون را در لندن و مناطق اطراف گزارش کردند که تنها یکی از آنها به سفرهای بین المللی مرتبط بود. پس از آن تعداد موارد در بریتانیا شروع به افزایش کرد و سایر کشورهای اروپایی نیز موارد خود را اعلام کردند، اولین موارد در کانادا و ایالات متحده نیز در اواسط ماه مه شناسایی شد.

پس از آن کشورهای بیشتری موارد خود را گزارش کردند و در ۲۳ جولای (۱ مرداد)، سازمان جهانی بهداشت شیوع جهانی را به عنوان یک وضعیت اضطراری بهداشت عمومی و نگرانی بین المللی اعلام کرد. تا آن زمان، بیش از ۱۶۰۰۰ مورد در ۷۵ کشور گزارش شده بود.

در این وبسایت CDC آخرین آمار بیماری در کشورهای مختلف به صورت لحظه‌ای قرار داده می‌شود.

.

بیشتر بخوانید: مرگبارترین بیماری‌های عفونی تاریخ