Image: © SkySafari app
مقارنه تاریخی مشتری و زحل که هر ۸۰۰ سال اتفاق می‌افتد را از دست ندهید
مشتری و زحل دو سیاره بزرگ منظومه شمسی، در طول هفته آینده بسیار به هم نزدیک خواهند شد، اتفاقی که در ۸۰۰ سال گذشته بی‌سابقه بوده است. این دو غول گازی منظومه شمسی از آغاز تابستان به تدریج به یکدیگر نزدیک شدند و در شب یلدا، شامگاه ۱ دی (۲۱ دسامبر) تقریباً به صورت یک سیستم دو سیاره‌ای در آسمان ظاهر خواهند شد.
این پدیده که به نام مقارنه (Conjunction) شناخته می‌شود، پس از غروب خورشید از همه جای کره زمین قابل مشاهده است. مقارنه مشتری و زحل تقریباً از هر ۲۰ سال اتفاق می‌افتد و آخرین مورد آن در سال ۲۰۰۰ رخ داد. اما همه مقارنه‌ها شبیه هم نیستند به گونه‌ای که مقارنه‌ی امسال نزدیک‌ترین جدایی زاویه‌ای این دو سیاره از سال ۱۶۲۳ (۱۰۰۲ شمسی) و نزدیک‌ترین مقارنه قابل مشاهده از سال ۱۲۲۶ (۶۰۵ شمسی) است.
در داستان تولد حضرت عیسی در انجیل به یک ستاره غیر معمول به نام ستاره بیت‌اللحم (Star of Bethlehem) اشاره شده که سه مرد خردمند را به محل تولد حضرت عیسی سوق می‌دهد. ستاره‌شناسان مدت‌هاست که اعتقاد دارند این ستاره تولد ممکن است یک مقارنه بوده باشد. یوهانس کپلر (Johannes Kepler) در سال ۱۶۱۴ نوشت که معتقد است ستاره بیت‌اللحم در داستان مولود می‌تواند مقارنه مشتری و زحل باشد.
این دو سیاره از قرون وسطی در ۸۰۰ سال پیش، از دید ناظر زمینی اینقدر به هم نزدیک نبوده‌اند. با وجود اینکه فاصله واقعی این دو سیاره از هم صدها میلیون کیلومتر خواهد بود اما در ۲۱ دسامبر از دید ناظر زمینی تنها ۰٫۱ درجه جدایی زاویه‌ای دارند، به این ترتیب مانند یک ستاره کشیده به نظر خواهند رسید. علاوه بر آن، این مقارنه در هفته کریسمس اتفاق خواهد افتاد از اینرو به آن ستاره‌ی کریسمس یا ستاره‌ی بیت لحم گفته می‌شود.
دو سیاره مشتری و زحل امسال نسبت به سال ۲۰۰۰ که آخرین مقارنه که در آن اتفاق افتاد، وضعیت رصدی مناسبی هم دارند. ۲۰ سال پیش این دو سیاره در نزدیکی خورشید بودند به همین علت رصد آنها دشوار بود اما امسال از کمی پیش از غروب خورشید تا ساعتی پس از غروب در آسمان قرار دارند و به آسانی به صورت دو جرم روشن نزدیک به هم در جنوب غربی آسمان قابل مشاهده خواهند بود که به تدریج به هم نزدیک می‌شوند.
این دو سیاره از ماه اکتبر (۱۱ مهر) حدود ۷ درجه از یکدیگر فاصله داشتند، اما با گذشت زمان این فاصله کمتر می‌شود. مشتری ۶ درجه و زحل ۳ درجه بر صفحه آسمان حرکت می‌کنند تا در روز ۲۱ دسامبر از دید ناظر زمینی نزدیک‌ترین ملاقات را با یکدیگر داشته باشند. مشتری در آسمان این شب‌ها درخشان‌تر از هر جرم دیگری است. زحل به اندازه‌ی مشتری درخشان نیست اما بسیار روشن بوده و با رنگ طلایی کم رنگ آن قابل تشخیص خواهد بود.