۱۰ جسم غیرسیاره‌ای در منظومه شمسی

هیچ شکی وجود ندارد که فضا جای فوق العاده‌ای است. اما چیزهای جالبی فراتر از سیستم منظومه شمسی ما در اعماق فضا وجود دارد، با این وجود منظومه شمسی ما بسیار حیرت انگیز است. ۸ سیاره و چندین قمر خسته کننده در اطراف آنها و خورشید، آیا این همه اشیاء منظومه است یا چیزهای دیگری هم هستند. در اینجا ۱۰ شی غیرسیاره‌ای موجود در منظومه شمسی را بررسی می‌کنیم.

۱۰- سیارکی با قمر خود

منطق می‌گوید که هر چیز کوچکتر از یک سیاره، کشش گرانشی برای نگه داشتن قمر نخواهد داشت، اما این همیشه درست نیست. ۲۴۳ Ida سیارکی که تنها ۳۰ کیلومتر طول دارد در حالی که یک قمر کوچک با مساحت ۱٫۶ کیلومتر در اطراف آن قرار دارد. این اولین سیستم دوتایی از سیارک‌ها در منظومه ما است اما وقتی دانشمندان به تصاویر واضح و روشن منظومه شمسی نگاه کردند بیش از دوجین سیارک دوتایی کشف کردند.

بیشار بخوانید: ۱۰ تصویر تاریخی که برای اولین بار از فضا گرفته شدند

۹- آیو

اگر تا به حال دنبال دنیایی بوده‌اید که جهنم را به شما یادآوری کند، آن دنیا قمر آیو (io) خواهد بود. آیو یکی از قمرهای گالیله‌ای مشتری بوده و دارای بیشترین تعداد آتشفشان در کل منظومه شمسی است. این فرآیند زمین شناختی از نیروهای شدید جزر و مد بین آیو و مشتری ناشی می‌شود که به طور مداوم در حال انجام است.

فوران‌های آیو می‌تواند بسیار زیاد باشد، به طوری که فوارنی به اندازه بیش از ۳۰ کیلومتر مربع از مواد آتشفشانی از فضا دیده می‌‌شود. مسیر چرخشی آیو بر میدان مغناطیس مشتری تاثیر گذاشته و باعث می‌شود که در قسمت بالایی لایه‌های مشتری برق تولید شود که بصورت رعدوبرق‌های شدید در آن لایه‌ها مشاهده می‌شود. 

اما فکر نکنید که این تعامل بر روی مشتری تاثیر بد می‌گذارد؛ کمربندهای مغناطیسی مشتری در هر ثانیه بر ۱۰۰۰ کیلوگرم مواد آیو تاثیر می‌گذارد. این اثر افزایشی سوپرشارژ مغناطیس جو مشتری به طور موثر سبب دو برابر شدن فوران‌های آیو می‌شود.

بیشتر بخوانید: ۱۰ اقیانوس فضایی و حیرت انگیز خارج از زمین

۸- پلوتو چیزی نیست که ما فکر می‌کنیم

پلوتو بزرگ‌ترین سیاره کوتوله و بزرگ‌ترین جسم فرانپتونی منظومه شمسی در کمربند کویپر است. علیرغم اینکه مدت زمان طولانی است که پلوتو را می‌شناسیم اما به طور شگفت انگیزی اطلاعات ما درباره این شیء فضایی بسیار کم است. به عنوان مثال، آیا این عکس واضح‌ترین تصویر ما از پلوتو است؟ بله این واضح‌ترین تصویر ما از پلوتو است. علت این امر به این دلیل است که فضا بسیار بزرگ است، بزرگ‌تر از آنکه در فکر ما بگنجد و پلوتو ۴٫۲ میلیارد کیلومتر از ما دور است. قوی‌ترین تلسکوپ‌های ما فقط یک تصویر تار و محو از آن بدست می‌دهند. 

اما این تصاویر به ما می‌گویند که پلوتو چیزی نیست که ما تصور می‌کردیم: یک تکه سنگ خسته کننده! سطح آن مخلوطی غنی از کربن نارنجی سفید و سیاه است، که در مرور زمان مشاهده کرده‌ایم. بهترین حدس ما در حال حاضر این است که تغییرات فصلی توسط نور خورشید متان را از سطح تصعید کرده و وارد اتمسفر پلوتو می‌کند.

بیشتر بخوانید: پلوتو باید دوباره یک سیاره شود

۷- میماس

میماس (mimas) قمر زحل که یکی از بزرگترین اشیاء در منظومه شمسی بوده و شبیه به یک ستاره مرده است. میماس الهام بخش ستاره مرگ (Death Star) در فیلم جنگ ستارگان بود . میماس کاملا مرموز است و مدار آن به دور زحل نسبت به انسلادوس (قمر دیگر زحل) بسیار نزدیکتر است.

هر دو قمر تقریبا به طور کامل از یخ تشکیل شدهاند، اما انسلادوس تحت تاثیر گرانش زحل گرم می شود که باعث آب شدن یخ و ایجاد آبفشان میشود. این مسئله اصلا درست بنظر نمیرسد زیرا مدار دایره ای میماس کمتر از انسلادوس بوده و به زحل نزدیکتر است ولی مشخص نیست که چرا این قمر گرم نمیشود. 

۶- گانیمد

گانیمد (Ganymede) بزرگترین قمر در منظومه شمسی بوده و حتی از سیاره عطارد نیز بزرگتر است. به این معنی که اگر به دور خورشید بچرخد خود یک سیاره می‌شود. این قمر همچنین میدان مغناطیسی خود را دارد که هیچ قمر دیگری مانند آن نیست.

همچنین دارای یک اتمسفر نازک از اکسیژن است اما برای تشکیل حیات به اندازه کافی ضخیم نیست. در مقایسه با سایر قمرها دهانه‌های صاف‌تری دارد که نشان‌ دهنده فرآیندهای زمین شناختی زیرسطحی است که نسبت به بزرگی و فاصله نزدیک به مشتری چیز عجیبی نیست.

بیشتر بخوانید: امواج الکترومغناطیس گانیمد، قمر مشتری ماهواره‌ها را از کار می‌‌اندازد

۵- حلقه‌های عظیم زحل

یکی از چیزهایی که هر وقت اسم زحل به میان می‌آید همه به آن فکر می کنند مجموعه وسیعی از حلقه‌های آن است. در حالی که زحل تنها سیاره منظومه شمسی نیست که حلقه دارد سیارات مشتری، اورانوس و نپتون نیز دارای حلقه هستند اما حلقه‌های زحل بسیار جذاب هستند. چیزی که ما تا همین اواخر متوجه آن نشده بودیم این است که حلقه‌های زحل بسیار دورتر از آنچه که دانشمندان فکر می‌کردند گسترش یافته است.

حلقه‌های زحل از گرد و غبار و یخ ساخته شده و مدت طولانی طول کشید تا کشف شود، زیرا تقریبا نامرئی است و با نور مادون قرمز باید به آن نگاه کرد. تصور اندازه حلقه‌های زحل بسیار دشوار است بطوری که از ۶ میلیون کیلومتری زحل شروع شده و تا ۱۲ میلیون کیلومتری آن ادامه می‌یابد. ضخامت آن ۲۰ برابر ضخیم‌تر از زحل است، جالب است بدانید که زحل سیاره کوچکی نیست و برای پر کردن آن به ۱ میلیارد عدد کره زمین نیاز است. 

بیشتر بخوانید: تصاویر نهایی کاسینی از حلقه های زحل که تاکنون دیده نشده بودند

۴- مرزهای منظومه شمسی

با وجود اینکه چیزهای زیادی درباره منظومه شمسی آموخته‌ایم اما هنوز سؤالاتی وجود دارد که ما نمی‌توانیم پاسخ دهیم، مانند اینکه این منظومه چقدر بزرگ است. احتمالاً شنیده‌اید که پلوتو دورترین شی از خورشید است. اما پس از آن دانشمندان اریس (Eris) را کشف کردند، دومین سیاره کوتوله بزرگ و دومین جسم فرانپتونی بزرگ منظومهٔ خورشیدی پس از پلوتو است که فاصله آن ۲ برابر بیشتر از فاصله پلوتو از خورشید است. پس از اریس چه چیزی وجود دارد؟ ابر اورت (Oort Cloud)، ابری کروی از شهابسنگ ها که در لبه منظومه شمسی قرار دارند

پس از ابر اورت چه چیزی قرار دارد؟ در سال ۱۹۷۷ ناسا دو کاوشگر فضایی وویجر ۱ و ۲ را به فضا فرستاد که اکنون در وویجر ۲ در لبه منظومه شمسی است در حالی که وویجر ۱ منظومه شمسی را ترک نموده و در فضای میان ستاره‌ای قرار دارد. آنها پس از گذشت ۴۲ سال هنوز هم با زمین در ارتباطند. پلاسمای دریافتی از سایر ستاره ها نشان می‌دهد که این کاوشگرها در نهایت از کار خواهند افتاد، اما تا آن موقع ما به اطلاعات بیشتری نیاز داریم تا روزی که آن از کار بیافتد (در حدود سال ۲۰۲۵).

۳- هایپریون 

هایپریون (Hyperion) یکی از قمرهای زحل که بسیار شبیه یک اسفنج است، بزرگترین قمر در منظومه شمسی که کروی نیست. گرانش سیاره زحل از یک سو و گرانش قمر بزرگ تایتان از سوی دیگر، مدار چرخش هایپریون را به دور زحل، نامنظم کرده است. چگالی آن به علت ظاهر اسفنجی آن نصف چگالی آب است از اینرو در اقیانوس شناور می‌ماند.

قطر این جسم ۲۵۰ کیلومتر بوده و هر چیزی که به این قمر برخورد کند به خاطر تراکم پایین آن به عمق آن نفوذ می‌کند. این قمر بیشتر از یخ و آب ساخته شده و میزان کمی سنگ دارد و حدود ۴۰ درصد از آن خالی است.

۲- سرس

سرس (Ceres) نخستین سیاره کوتوله کشف‌ شده و بزرگ‌ترین سیارک در کمربند سیارکی و بین مدار مریخ و مشتری است. قطر آن ۹۴۵ کیلومتر است و از نظر بزرگی سی و سومین جرم شناخته شده سامانه خورشیدی است. سرس یک‌ سوم جرم کمربند سیارکی را تشکیل می‌‌دهد؛ و تنها شئ شناخته شدهٔ کمربند سیارکی است که دارای تعادل هیدرواستاتیکی می‌‌باشد. 

قدر ظاهری سرس از زمین بین ۶٫۷ تا۹٫۳ است و بنابراین حتی در درخشان‌‌ترین حالتش، چنان تاریک است که با چشم غیرمسلح دیده نمی‌‌شود مگر اینکه آسمان به شدت تاریک باشد.

هستهٔ سرس از سنگ و گوشتهٔ آن از یخ تشکیل شده‌ است، و ممکن است اقیانوسی از آب مایع در زیر لایه یخی خود داشته باشد. سطح سرس احتمالاً مخلوطی از یخ‌، آب و مواد معدنی مختلف هیدراته مثل کربنات‌‌ها و رس است. در ژانویه ۲۰۱۴، انتشار بخار آب از مناطق مختلف سرس کشف شد. این مسئله غیرمنتظره بود، چون انتشار بخار آب از ویژگی‌‌های دنباله‌دارها است و اجرام بزرگ در کمربند سیارکی این ویژگی را ندارند.

۱- فضا

چیزهای بسیار جذابی در منظومه شمسی ما وجود دارند که ما اغلب فراموش می‌کنیم چقدر فضای خالی در آن واقعا وجود دارد. آنها به دلایلی آن را فضا نامیده‌اند. چیزی که بیشتر از همه چیز وجود دارد فضای خالی است. خورشید خود به تنهایی ۹۹٫۸ درصد از جرم کل منظومه شمسی را تشکیل می‌دهد. این بدان معناست که همه چیزهای دیگر نظیر غول‌های بزرگ گازی، سیارکها، دنباله‌دارها و شهاب سنگ‌ها و سیاره‌های کوچکتری مانند زمین تنها ۰٫۲ درصد از جرم منظومه را را تشکیل می‌دهند که بیشتر آن بخاطر مشتری است.

خورشید که آنقدر بزرگ است که حجم آن ۶۰۰ برابر بیشتر از همه چیز در منظومه شمسی در است و کمتر از یک تریلیون درصد از حجم کل منظومه شمسی است. با این وجود فضای خالی زیادی در منظومه شمسی ما وجود دارد که درک آن را برای ذهن انسان واقعا غیرممکن می کند.

بیشتر بخوانید: ۱۰ نکته خواندنی درباره سیاره اورانوس

در ویدئوی زیر مدار و اندازه سیارات منظومه شمسی با مقیاس صحیح در زمینی به وسعت ۱۱ کیلومتر ترسیم می‌شوند.